انواع چای در گذر تاریخ؛ آشنایی با پنج چای محبوب دنیا و نحوه‌ی دم کردن آنها

انواع چای در جهان وجود دارد که می‌توانید از آن‌ها استفاده کنید.

چای با دارا بودن بیش از ۳۰۰۰ گونه متنوع، پس از آب دومین نوشیدنی محبوب دنیا به شمار می‌رود. در این‌جا به چای‌هایی که در دسترس هستند و حتما باید آن ها را امتحان کنید اشاره می‌کنیم.

تاریخچه کوتاهی درباره انواع چای:

مبدا این نوشیدنی به چین باز می‌گردد، حتی کلمه چای یا tea ریشه در زبان چینی دارد. مردم در جنوب چین این گیاه را با عنوان chai و در شمال چین با عنوان تی tea می‌شناسند.

واژه رایج در میان مردم خاورمیانه و شمال افریقا چای و در اروپا تی می‌باشد.

 دانه این گیاه برای اولین بار در سال ۱۱۹۱ میلادی توسط کاهن بودایی و ژاپنی به نام آئیسای که در چین آموزش دیده بود به این کشور آورده شد. این گیاه پس از ژاپن به نواحی دیگر آسیا از قبیل اندونزی،هندوستان،سیلان،پاکستان و …منتقل شد.

ورود چای به اروپا

تاجران هلندی اولین کسانی بودند که در سال ۱۶۱۰ چای را به منظور فروش با خود به اروپا آوردند. در محموله ظروف چینی که این تاجرها با خود آوردند تعدادی قوری نیز وجود داشت. به این ترتیب نوشیدن چای به سرعت در طول قرن هفدهم در اروپا و ابتدا در هلند و انگلستان رواج یافت.  در نیمه پایانی قرن هفدهم به نشانه تجدد تبدیل شد.
این نوشیدنی که با انقلاب صنعتی از رتبه یک نوشیدنی اشرافی به نوشیدنی طبقه جدید تبدیل شده بود، از دو جنگ جهانی هم جان سالم به در برد. در سال ۱۹۵۲ با تهدید جدیدی مواجه شد به نام قهوه فوری! این رقیب سرسخت برخلاف قهوه های معمول بسیار راحت تر از آن آماده می‌شد و به این ترتیب به سرعت جای چای را در بازار گرفت. همین امر موجب ظهور پدیده ای جدید در صنعت چای جهان به نام چای کیسه ای شد.

انواع چای مرغوب ایرانی

چایکاری در ایران و ترکیه،از اوایل قرن بیستم آغاز گردید. قبل از سال ۱۲۸۰ هجری شمسی ،کشت این گیاه در ایران رواج نداشت و ایرانیان قدیم به جای چای،قهوه می نوشیدند،به همین دلیل چایخانه‌های امروزی همان نام سنتی خود یعنی قهوه‎خانه را حفظ کرده‌اند.

حدود صد سال پیش(در سال ۱۲۸۰ هجری شمسی)به علت علاقه دولت ایران به کشت چای در کشور، شاهزاده حاج محمد میرزا کاشف السلطنه چایکار(نوه عباس میرزا) که در آن زمان ژنرال کنسول ایران در هند بود این محصول را از هندوستان وارد ایران کرد و توانست آن را در کناره های دریای خزر به عمل آورد. به خاطر همین عمل میهن دوستانه،به محمد میرزا لقب کاشف السلطنه داده شد.

اقلیم کوهستانی و آب و هوای منحصر به فرد شمال کشور از آفت‌زدگی محصولات ایرانی جلوگیری می‌کند. لذا در مراحل تولید از سموم آفت کش استفاده نمی‌شود و همین عامل چای ایرانی را به یکی از ناب‌ترین انواع چای در جهان بدل می‌سازد.

اثرات این نوشیدنی شگفت‌انگیز :

• اثر آنتی اکسیدانی معادل پنج وعده سبزیجات یا دو عدد سیب
• ممانعت از شکل گیری لخته خون در عروق
• کاهش یازده درصدی حملات قلبی

فواید چای به ترکیبات فلاونوئیدی نهفته در آن مربوط است، که اثر مستقل این ترکیبات در مقابله با مشکلات قلبی و عروقی به اثبات رسیده است.

مراحل تولید انواع چای :

چای به دو شیوه سنتی یا ارتدوکس و غیر سنتی یا سی.تی.سی تولید می شود. تفاوت این دو شیوه به نوع مالش دادن و لوله کردن برگ سبز گیاه مربوط است.

مراحل تولید به شیوه ارتدوکس:

الف )پلاساندن: هدف این مرحله کاهش رطوبت برگ ها و همچنین و کاهش مقدار کافئین،تانن و کلروفیل و تبدیل نشاسته به قند است.
ب)مالش: در این مرحله شیره گیاه از سلول ها خارج می شود و ماده گس چای(تانن)از سلول ها خارج و در اثر تماس با هوا کمی سیاه رنگ می شود.
ج)تخمیر: در این مرحله حدود ۵۰ درصد از تانن گیاه از بین می رود و قسمتی از آن اکسیده شده،به آن مواد معطر افزوده می شود. اکسیده شدن تانن،هم زمان باعث افزایش رنگ و کاهش بوی علفی و رنگ سبز چای می شود.
د)خشک کردن:در این مرحله برگ های چای به سرعت در حرارت ۹۰-۸۵ درجه سانتی گراد خشک و بلافاصله سرد می شوند.

درجه بندی انواع چای :

چای بعد از عملیات تولید درجه بندی می شود و به انواع قلمی،شکسته،باروتی و خاک تقسیم می گردد.

چای سیاه (Black Tea)

این نوع چای، به‌طور کامل اکسیده شده است و رنگ آن مایل به قرمز تا مایل به قهوه‌ای و قهوه‌ای تیره است.

چای سیاه، بیشترین نوع چای مصرفی در غرب و نقاطی از شرق جهان به شمار می‌رود. در هر فنجانِ هشت اونسی از آن، حدود 40 تا 60 میلی‌گرم کافئین وجود دارد. کشور چین دو گروه بزرگ از چای سیاه را تولید می‌کند یکی در شمال چین و دیگری در ایالت «یونان» چین.

انواع چای سیاه موجود در فروشگاه غنچه اصیل:

چای قلم بهاره با عطر و طعم طبیعی (۴۰۰ گرمی)

چای سیاه شکسته ایرانی با طعم دهنده برگاموت (۴۰۰ گرمی)

چای سیاه ممتاز با عطر و طعم طبیعی (۴۰۰ گرمی)

چای ایرانی سرگل زرین نهال با عطر و طعم طبیعی (۴۵۰ گرمی)

چای سیاه ایرانی با طعم دهنده برگاموت (۴۵۰ گرمی)

چای سبز (Green Tea)

رنگ آن سبز تیره و طعم آن نسبت به  سیاه نافذتر است. 

چای سبز، کافئین کمی دارد و ایجاد عصبانیت یا بی خوابی نمی‌کند، تصفیه‌کننده و مفرح است. حدود 30 تا 35 میلی‌گرم کافئین در هر فنجانِ 8 اونسی دارد. (هر اونس حدود 31 گرم است) این میزان، در چای سبزِ ژاپنی 25 تا 30 میلی‌گرم است.

چای سبز به عنوان یک آنتی اکسیدان بسیار قوی از جمله مواد ضد سرطان است و در جلوگیری از بیماری های قلبی و عروقی و کاهش کلسترول نقش مهمی را ایفا می کند. چای سبز در واقع برگ گیاه تبخیر نشده یا اکسید نشده است.پس از مرحله مالش،به سرعت برگ را خشک می کنند.

این نوع چای دارای عطر و طعم مطبوعی است ولی بسیار کمرنگ است.

دو نوع چای سبز مرغوب در فروشگاه غنچه اصیل:

چای سبز ممتاز ایرانی (۱ کیلویی)

چای سبز قلم ایرانی (۱ کیلویی)

چای اُلانگ (Oolong)

این نوشیدنی، یک نوع چای نیمه اکسیده شده است که براقی و شادابی چای سبز و خصوصیات فیزیکی و درهمیِ چای سیاه را دارد و از لحاظ طبقه‌بندی، بین چای سیاه و سبز قرار می‌گیرد. میزان کافئین آن متوسط بوده و بین میزان کافئین چای سبز و سیاه است.

در این نوشیدنی تخمیر برگ پس از عملیات مالش نیمه تمام می ماند و کمتر از ۲% چای تولیدی در دنیاست.

مهم‌ترین مرکز کشت و فراوری انواع شگفت‌انگیز‌ اُلانگ، کشور تایوان و چین است. 

چای سرخ (Rooibos)

این گیاه، متعلق به آفریقای جنوبی است. یک نوع چای گیاهی و فاقد کافئین است. برگ‌هایی سوزنی شکل دارد. رویبوس را با استفاده از برگ‌های یک درختچه به نام آسپالاتوس لینیرایز (Aspalathus linearis) درست می‌کنند که معمولا در سواحل غربیِ آفریقای جنوبی رشد می‌کند.

برای زیاد کردن طعمش آن را اکسیده می‌کنند و این عمل، رنگ آن را از سبز به قرمز تغییر می‌دهد. رویبوس سبز هم وجود دارد که تخمیر نشده است. این نوع رویبوس گران‌تر بوده و طعم علفی بیشتری نسبت به نسخه‌ی سنتی آن دارد.

نکته‌ی دیگر رویبوس سبز این است که آنتی‌اکسیدان‌های بیشتری نسبت به رویبوس قرمز سنتی دارد. این مدل چای برای سلامتی بدن مفید است.

چای سفید (White Tea)

چای سفید از گلبرگ های تازه گیاه چای تولید می شود. گیاه در نور طبیعی آفتاب خشک شده و اکسیده نمی‌شوند. کم‌ترین میزان کافئین را دارد و مهم‌ترین مرکز کشت آن در جهان، در استان «فوجیان» چین قرار دارد. وقتی برای اولین بار آن را بنوشید، تقریباً احساس خواهید کرد که بی‌مزه و شبیه به آب است ولی بعد از مدتی در دهان و نفستان احساس یک مزه‌ی شیرین ملایم خواهید کرد.

موجود در فروشگاه غنچه اصیل:

چای سفید سورنی با طعم ملایم و دلنشین (۴۰ گرمی)

علت اصلی تفاوت رنگ انواع چای، در میزان اکسیداسیون آن‌ها است.

چگونه انواع چای را دم کنیم

 چگونگی دم کردن چای سیاه:آب را به درجه جوش ۱۰۰ درجه سانتی گراد رسانده سپس روی چای می ریزیم.زمان دم کشیدن در حدود ۱۰-۵ دقیقه خواهد بود. چگونگی دم کردن چای سبز:دمای آب باید ۸۵-۸۰ درجه سانتی گراد باشد،بد نیست بدانیم که قوری مورد استفاده باید پیش از دم کردن چای در یک کاسه حاوی آب داغ،گرم شود. چگونگی دم کردن چای سفید:همانند دم کردن چای سبز است اما دمای آب در این نوع چای می باید ۱۰۰-۹۰ درجه سانتی گراد باشد. با همراهی: A List of Tea Varieties